آیا ممکن است با ویتامین مسموم شوید؟ - عینک ارومیه

به گزارش عینک ارومیه، ویتامین ها برای سلامتی ضروری هستند. اما بدن فقط به میزان کمی ویتامین احتیاج دارد که معمولا بیشتر افراد می توانند با رژیم غذایی ویتامین مورد احتیاج خود را دریافت نمایند. زیاده روی در مصرف ویتامین ها به هیپرویتامینوز (Hypervitaminosis) یا مسمومیت با ویتامین منجر شده و مسائل جدی برای سلامتی ایجاد می نماید. مسمومیت با ویتامین به وسیله مصرف غذاها تقریباً غیرممکن است. اما استفاده از دوزهای بالای مکمل می تواند به بروز چنین مسئله ای منجر گردد. مصرف مکمل های حاوی ویتامین بخشی از برنامه روزانه میلیون ها نفر در سراسر دنیا است.

اگرچه دستورالعمل مصرف روی بسته ی مکمل های غذایی درج شده، اما بسیاری از افراد بیش از مقادیر توصیه شده از آن ها استفاده می نمایند. چون در فضای اینترنت و شبکه های اجتماعی با حجم زیادی از اطلاعات روبرو می شوند که به آن ها می گوید مصرف دوزهای بالای ویتامین ها برای سلامتی مفید است. این در حالی است که زیاده روی در مصرف برخی از مواد مغذی می تواند خطرناک باشد. در این مقاله از عینک ارومیه مگ، درباره ایمنی مصرف ویتامین ها و بعلاوه علائم مسمومیت با ویتامین صحبت می کنیم. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

چه تفاوتی بین ویتامین های محلول در آب و ویتامین های محلول در چربی وجود دارد؟

13 ویتامین شناخته شده به 2 دسته محلول در چربی و محلول در آب تقسیم می شوند.

ویتامین های محلول در آب

ویتامین های محلول در آب به راحتی از بدن دفع شده و بیشتر آن ها در بافت های بدن ذخیره نمی شوند. تعداد این ویتامین ها از ویتامین های محلول در چربی بیشتر است. ویتامین های محلول در آب شامل ویتامین C و 8 ویتامین گروه B می شوند:

• ویتامین B1 (تیامین)
• ویتامین B2 (ریبوفلاوین)
• ویتامین B3 (نیاسین)
• ویتامین B5 (اسید پانتوتنیک)
• ویتامین B6 (پیریدوکسین)
• ویتامین B7 (بیوتین)
• ویتامین B9 (فولات)
• ویتامین B12 (کوبالامین)

ویتامین های محلول در آب به جای آنکه در بدن ذخیره شوند، به وسیله ادرار دفع می شوند. به همین علت، حتی اگر در دوزهای بالا مصرف شوند، مسائل کمتری را برای فرد ایجاد می نمایند. با این حال، مصرف بسیار بالای برخی از این ویتامین ها می تواند عوارض جانبی خطرناکی را در پی داشته باشد. به اسم مثال، مسمومیت با ویتامین B6 به مرور زمان به آسیب های جبران ناپذیر عصبی منجر می گردد. بعلاوه زیاده روی در مصرف ویتامین B3 (بیش از 2 گرم در روز) می تواند باعث آسیب کبدی گردد.

ویتامین های محلول در چربی

برخلاف ویتامین های محلول در آب، ویتامین های محلول در چربی در آب حل نشده و به راحتی در بافت های بدن شما ذخیره می شوند. 4 ویتامین محلول در چربی وجود دارد:

• ویتامین A
• ویتامین D
• ویتامین E
• ویتامین K

با توجه به اینکه ویتامین های محلول در چربی می توانند در بدن ذخیره شوند، این مواد مغذی بیشتر از ویتامین های محلول در آب به مسمومیت منجر می شوند. مصرف بیش از حد ویتامین A ، D یا E می تواند باعث بروز عوارض جانبی مهمی گردد. اما به نظر می رسد که مصرف دوزهای بالای ویتامین K نسبتاً بی ضرر است. به همین علت است که حد بالای دریافت (UL) برای این ماده مغذی معین نشده است. UL حداکثر میزان مصرف روزانه را که تقریباً برای تمام افراد جامعه بی خطر است، نشان می دهد.

مسمومیت با ویتامین چه عواقبی برای سلامتی دارد؟

هنگامی که ویتامین ها را به طور طبیعی به وسیله غذاها دریافت می کنید، بعید است که این مواد مغذی حتی در مقادیر زیاد باعث آسیب شوند. با این حال، هنگامی که آن ها را به شکل مکمل و در دوزهای بالا مصرف می کنید، ممکن است دچار پیامدهای منفی شوید.

عوارض ناشی از زیاده روی در مصرف ویتامین های محلول در آب

در صورت مصرف بیش از حد، برخی از ویتامین های محلول در آب می توانند عوارض جانبی ایجاد نمایند که تعدادی از آن ها خطرناک هستند. در بین ویتامین های محلول در آب، ویتامین K و برخی ویتامین های گروه B شامل ویتامین های B1، B2، B5، B7 و B12 باعث مسومیت نشده و بنابراین فاقد UL هستند. با این حال، حتی این دسته از ویتامین ها هم ممکن است با داروها تداخل داشته یا نتایج آزمایش های تشخیصی را تحت تأثیر قرار دهند. بنابراین، باید در مصرف همه مکمل های غذایی احتیاط کرد.

ویتامین های محلول در آب که در ادامه به آن ها می پردازیم، دارای UL هستند. چون در دوزهای بسیار بالا می توانند به مسمومیت با ویتامین منجر شده و عوارض جانبی ایجاد نمایند:

• ویتامین C: اگرچه ویتامین C سمیت نسبتاً کمی دارد، اما در دوزهای بالا می تواند باعث اختلالات گوارشی از جمله اسهال، حالت تهوع و استفراغ گردد. مصرف بیش از 6 گرم در روز ویتامین C به بروز میگرن منجر می گردد.
• ویتامین B3 (نیاسین): نیاسین به 2 شکل اسید نیکوتینیک و نیکوتینامید یافت می گردد. هنگامی که این ویتامین به شکل اسید نیکوتینیک و در دوزهای 3-1 گرم در روز مصرف می گردد، می تواند باعث افزایش فشار خون، درد شکم، اختلال بینایی و آسیب کبدی گردد.
• ویتامین B6 (پیریدوکسین): مصرف بیش از حد ویتامین B6 در طولانی مدت باعث علائم عصبی شدید، ضایعات پوستی، حساسیت به نور، حالت تهوع و سوزش سر دل می گردد. برخی از این علائم با مصرف 6-1 گرم در روز ویتامین B6 رخ می دهند.
• ویتامین B9 (فولات): زیاده روی در مصرف فولات (اسید فولیک) به شکل مکمل ممکن است بر عملکرد ذهنی و سیستم ایمنی بدن تأثیر منفی گذاشته و کمبود شدید ویتامین B12 را پنهان کند.

توجه داشته باشید که این ها عوارضی هستند که افراد سالم هنگام مصرف دوزهای بالای ویتامین ها تجربه می نمایند. ممکن است افراد بیمار واکنش های جدی تری به مصرف بیش از حد یک ویتامین نشان دهند. به اسم مثال، بعید است که ویتامین C باعث مسمومیت افراد سالم گردد؛ اما در مبتلایان به هموکروماتوز (Hemochromatosis) می تواند به آسیب بافت و ناهنجاری های کشنده قلبی منجر گردد. در بیماران مبتلا به هموکروماتوز، میزان زیادی آهن در اندام های مختلف بدن انباشته می گردد.

عوارض ناشی از زیاده روی در مصرف ویتامین های محلول در چربی

ویتامین های محلول در چربی در بافت های بدن ذخیره می شوند. بنابراین، در دوزهای بالا به ویژه در طولانی مدت می توانند آسیب های بسیار بیشتری را ایجاد نمایند. به غیر از ویتامین K که پتانسیل کمی برای مسمومیت دارد، مصرف زیاد 3 ویتامین محلول در چربی به جامانده برای سلامتی مضر است. در ادامه، به برخی از عوارض مسمومیت با ویتامین A، ویتامین D و ویتامین E اشاره می کنیم:

• ویتامین A: مصرف زیاد غذاهای غنی از ویتامین A می تواند باعث مسمومیت گردد. با این حال، معمولا این اتفاق با مصرف مکمل ها رخ می دهد. مسمومیت با ویتامین A باعث بروز مسائلی مثل حالت تهوع، افزایش فشار داخل جمجمه، کما و حتی مرگ می گردد.
• ویتامین D: مسمومیت ناشی از مصرف دوزهای بالای مکمل ویتامین D به علائم خطرناکی از جمله کاهش وزن، کاهش اشتها و نامنظم شدن ضربان قلب منجر می گردد. علاوه بر این، زیاده روی در مصرف مکمل این ویتامین میزان کلسیم خون را افزایش داده و از این طریق باعث آسیب اندام های بدن می گردد.
• ویتامین E: مکمل های ویتامین E در دوزهای بالا فرآیند انعقاد خون را مختل می نمایند. درنتیجه، احتمال خونریزی و سکته مغزی هموراژیک را افزایش می دهند. سکته مغزی هموراژیک به علت پاره شدن عروق مغز رخ می دهد.

اگرچه ویتامین K پتانسیل کمی برای ایجاد مسمومیت دارد، اما می تواند با داروهای خاصی مانند وارفارین و آنتی بیوتیک ها تداخل داشته باشد.

آیا مسمومیت با ویتامین می تواند کشنده باشد؟

اگرچه مرگ در اثر مصرف بیش از حد ویتامین ها بسیار نادر است، اما مواردی از مرگ در این زمینه گزارش شده است. به اسم مثال، مصرف بیش از 200 میلی گرم ویتامین A در یک وعده باعث مسمومیت می گردد. مسمومیت با ویتامین A می تواند به عوارض جدی مانند افزایش فشار مایع نخاعی، کما و آسیب اندام ها منجر شده و موجب مرگ گردد. علاوه بر این، در طولانی مدت مصرف دوزهای بسیار بالای ویتامین D (بیش از 50 هزار واحد بین المللی در روز) باعث افزایش سطح کلسیم خون (هایپرکلسمی) و مرگ می گردد.

زیاده روی در مصرف سایر ویتامین ها هم می تواند عوارض جانبی جدی داشته و باعث آسیب کبد گردد. یک گزارش نشان می دهد که مصرف دوزهای بسیار بالای ویتامین B3 به اسیدوز متابولیک (تجمع اسید در مایعات بدن) و بعلاوه نارسایی حاد کبد منجر می گردد که هر دو می توانند کشنده باشند. به خاطر داشته باشید که این عوارض جانبی بالقوه کشنده با مصرف دوزهای بسیار بالای ویتامین ها رخ می دهند. با این حال، همواره باید هنگام مصرف هر نوع مکمل غذایی احتیاط کرد.

چگونه می توانیم به طور ایمن از ویتامین ها استفاده کنیم؟

برترین راه برای دریافت مواد مغذی مورد احتیاج بدن، استفاده از رژیم غذایی مناسب است. با این حال، بسیاری از افراد به دلایل مختلف به مکمل های حاوی ویتامین احتیاج دارند. افزایش سن، اختلالات ژنتیکی، برخی بیماری ها و نوع رژیم غذایی ازعواملی هستند که می توانند احتیاج به برخی از مواد مغذی را افزایش دهند. خوشبختانه مصرف مکمل های غذایی تا زمانی که با احتیاط انجام گردد، بی خطر است.

در جدول زیر هم میزان توصیه شده برای مصرف روزانه (RDI) و هم حد بالای دریافت (UL) برای ویتامین های محلول در چربی و محلول در آب ذکر شده است. RDI میزان احتیاج بدن به هر ماده مغذی را نشان می دهد. UL بالاترین میزان دریافت روزانه یک ماده مغذی است که هیچ عارضه ای برای افراد سالم ایجاد نمی کند.

با توجه به احتمال مسمومیت توصیه نمی گردد که از ویتامین ها بیش از UL معین شده بهره ببرید. به خاطر داشته باشید که در شرایط خاص ممکن است پزشک مصرف مکمل در مقادیر بیش از UL را تجویز کند. به اسم مثال، کمبود ویتامین D با تزریق دوز بالای ویتامین D یا خوردن مکمل هایی که بیش از 50 هزار واحد بین المللی ویتامین D دارند، درمان می گردد. این مقادیر در مقایسه با UL معین شده برای این ویتامین بسیار بیشتر هستند.

اگرچه روی بسته ی مکمل های غذایی توصیه هایی درباره میزان مصرف روزانه ویتامین ارائه می گردد، اما میزان احتیاج افراد مختلف با هم فرق دارد. چنانچه درباره دوز مصرفی ویتامین ها سؤالی دارید، بهتر است با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.

کلام پایانی

بیشتر افراد بدون آنکه به مسئله ای دچار شوند از مکمل های حاوی ویتامین استفاده می نمایند. با این حال، احتمال مصرف بیش از حد ویتامین ها و بروز عوارض جانبی وجود دارد. مسمومیت با ویتامین می تواند به عوارض جدی و حتی در موارد نادر به مرگ منجر گردد. به همین علت، مهم است که از مکمل های غذایی با احتیاط بهره ببرید. علاوه بر این، اگر درباره میزان مصرف مکمل سؤالی دارید، آن را با پزشک یا متخصص تغذیه در میان بگذارید.

این مطلب صرفا جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت عینک ارومیه مگ را بخوانید.

منبع: healthline